Koronavirüs pandemisi, küresel ısınma ve iklim değişikliği derken gözden kaçırdığımız bir küresel kriz daha bulunuyor: Yarı iletken kıtlığı. Günümüzde teknoloji hayatımızın her alanına nüfuz etti ve artık kullandığımız hemen hemen her şey için yarı iletkenlere bağımlıyız. Ekran kartlarından tutun da mutfaktaki tost makinesine kadar yarı iletkenlerin hayatımızda olmadığı bir yer bulunmuyor.
Haliyle yarı iletken kıtlığı pek çok sektörü zora sokmuş durumda. Mesela geçtiğimiz hafta otomobil üreticisi Ford, yarı iletken sıkıntısıyla boğuştuğu için sekiz Kuzey Amerika tesisinde üretimi kestiğini duyurdu. ABD, kıtlığın nasıl çözüleceği konusunda siyaset yaparken, Çin ise stratejik bir yaklaşım sergiliyor. Örneğin, yarı iletken kıtlığının haber haline gelmesinden daha iki yıl önce, Çinli Wingtech Technology, Phillips'n bir yan ürün olarak bir teknoloji girişimi olan Hollandalı firma Nexperia'yı 3,9 milyar dolara (yaklaşık 33 milyar ₺) satın almıştı.
Şimdi sahip olduğu Nexperia aracılığıyla Çin, yarı iletken kıtlığı dünyaya yayılırken İngiltere'nin en büyük mikroçip tesisini satın alarak Avrupa'nın yarı iletken pazarını ele geçirmek istiyor. İngiltere'de önemli varlıklara sahip yabancı güçler hakkında endişelere yol açan bir duyuruya göre, Çin devleti sermayeli Nexperia, İngiltere'nin en büyük mikroçip fabrikası Newport Wafer Fab'ı yaklaşık 63 milyon £ (yaklaşık 755 milyon ₺) değerinde bir anlaşmayla devralmaya hazırlanıyor. CNBC'de paylaşılan haberde, bilgi henüz halka açık olmadığı için isimsiz kalmasını isteyen anlaşmaya yakın iki kaynağa atıfta bulundu.
Newport, Güney Galler'de bulunan Newport Wafer Fab, 1982 yılına dayanan özel bir çip fabrikasıdır. Tesis, Birleşik Krallık'taki bir avuç yarı iletken üreticisinden biridir. Birleşik Krallık Satın almayla ilgili haberler, Birleşik Krallık milletvekillerinin müdahale etmeyi reddetmesinin ardından ulusal güvenlik tartışmasına da yol açtı.
Bir Nexperia sözcüsü CNBC'ye şunları söyledi: "NWF ve Galler Hükümeti ile NWF'nin geleceği hakkında yapıcı görüşmeler içindeyiz. Bir sonuca varana kadar daha fazla yorum yapamayız.”
İngiltere hükümetinin Çin Araştırma Grubu lideri ve Dış İlişkiler Seçim Komitesi başkanı Tom Tugendhat ise, Haziran ayında İngiltere Ticaret Bakanı Kwasi Kwarteng'e yazdığı bir mektupta, Newport Wafer Fab'ın olası bir devralınmasından endişe duyduğunu söyledi.
Tom Tugendhat mektupta şu sözlere yer vermişti:
Britanya'nın önde gelen 200 mm silikon ve yarı iletken teknolojisi geliştirme ve işleme tesisinin Çinli bir kuruluş tarafından devralınmasının, bence önemli bir ekonomik ve ulusal güvenlik endişesi teşkil ettiğini tekrar vurgulamalıyım.
Bir Birleşik Krallık hükümet sözcüsü ise CNBC'ye şunları söyledi: "Newport Wafer Fab'ın Nexperia tarafından beklenen devralımının farkındayız. Şu anda müdahale etmeyi uygun görmesek de, durumu yakından izlemeye devam edeceğiz ve durum değişirse Girişim Yasası kapsamındaki yetkilerimizi kullanmaktan çekinmeyeceğiz.” Çin'in yarı iletken pazarını ele geçirme çabaası nasıl sonlanacak, bunu ilerleyen günlerde göreceğiz.
