Dünyanın En Eski Unicorn Şirketi

2013 yılında Dallas Cowboy Ventures kurucusu Aileen Lee, Techcrunch sitesinde "Welcome To The Unicorn Club: Learning From Billion-Dollar Startups" yazısını paylaştığından beri girişimcilik hayatımıza bir kavram girdi: Unicorn. Bu kavram günümüzde ekosistemde, değeri 1 milyar doların üzerinde olan özel bir startup şirketini tanımlamak için kullanılıyor. Hali hazırda dünya üzerinde 800'den fazla unicorn şirket bulunuyor ve bu sayı her geçen gün artmaya devam ediyor.

Unicorn terimi ilk olarak Cowboy Ventures kurucusu Aileen Lee tarafından ortaya atıldı.

Peki dünyadaki ilk Unicorn şirketi hangisiydi? Esasında bu sorunun faarklı açılardan farklı cevapları bulunuyor. Öncelikle "Unicorn" sonradan ortaya atılan bir terim. Aileen Lee yazdığı yazısında bu terimi "home run" ya da "mega hit" kelimelerine tercih ettiğinde dünyada 39 adet unicorn şirket bulunuyordu. Bu terim yazarın tanımına göre, 2003'ten beri kurulmuş ve ABD merkezli yazılım şirketleri arasında kamu veya özel piyasa yatırımcıları tarafından 1 milyar doların üzerinde değere ulaşan şirketleri içeriyordu.

Bu şirketler arasında Facebook gibi devin yanında LinkedIn, WorkDay gibi şirketler de yer alıyordu. Unicorn kelimesinin ilk olarak Aileen Lee yazısında kayıtlara geçtiğini düşünürsek bu 39 şirketi dünyanın ilk unicornları kabul etmemiz gerekiyor.

O zamanlar sadece 100 milyar dolar üzerinde değere sahi olan Facebook, Lee'nin deyimiyle bir Super-unicorn'du.

Yazının içerisinde ise Facebook, unicorn'un ardından adı geçen ilk şirket. Hatta Aileen Lee Facebook için "Super-unicorn (100 milyar dolardan fazla değere sahip)" ifadesini kullanıyor. Aileen Lee'nin üzerinde durduğu ve verdiği ilk örnek olduğu için Facebook'u da dünyanın ilk unicorn şirketi kabul edebiliriz.

Ancaaaak... Bugün ubicorn kelimesi Aileen Lee'nin tanımından çok farklı kullanılıyor. Tanım içerisinden "2003'ten beri kurulmuş", "ABD merkezli", "yazılım şirketleri" gibi kavramlar atılmış durumda. Günümüzde unicorn, değeri 1 milyar doların üzerinde olan özel bir startup şirketini tanımlamak için kullanılıyor.

Eğer kavramı böyle kabul edecek olursak dünyanın ilk unicorn şirketi için bundan 120 yıl öncesine gitmemiz gerekiyor. Zira 1901 yılında on farklı çelik ve imalat şirketinin birleşmesi sayesinde kurulan US Steel Corporation, 1.4 milyar dolar değeri ile dünyanın yetkili sermayeye sahip ilk milyar dolarlık şirketi olmuştu.

20. yüzyılın başında ABD'nin en önemli iş adamlarının girişimiyle kurulan US Steel Corporation, kurulduğunda günümüzdeki yaklaşık karşılığı 50 milyar dolar olan 1.4 milyar dolar değerindeydi.

U. S. Steel, aralarında Andrew Carnegie, J.P. Morgan, Charles Schwab ve ilk başkanı Elbert H. Gary'in de bulunduğu Amerika'nın en efsanevi iş adamlarından bazılarının bir araya gelmesiyle kuruldu. Yüzyılın başında, Gary ve Morgan tarafından yönetilen bir grup, Carnegie'nin çelik şirketini satın aldı ve Federal Çelik Şirketi'ndeki holdingleriyle birleştirdi. Bu iki şirket, U. S. Steel'in çekirdeği haline geldi. Takip eden yıllarda, U. S. Steel, sayısız ikonik Amerikan binası, köprüsü ve diğer yapılar için çelik tedariki de dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri tarihinde ayrılmaz bir rol oynadı.

Tabii bu soruya şimdiye kadar "ABD Doları" üzerinden cevap bulmaya kalktık. İş içine diğer para birimleri katılınca yanıt da değişiyor. Zira Mutlakiyetlik Çağı olarak da anılan "Üç Ticaret Şirketi"nin aktif olduğu 17. ve 18. yüzyıllara gidecek olursak ilk unicorn cevabı değişiyor.

274 yıl boyunca denizlerde ticaretin hakimi olan Doğu Hindistan Şirketi, dünya tarihindeki en değerli şirketler arasında yer alıyor.

Zira o yıllarda dünya ticaretinin kilit şirketleri olan Güney Deniz Şirketi 4.5 trilyon dolar, Doğu Hindistan Şirketi 7.8 trilyon dolar, Hollanda Doğu Hindistan Şirketi ise 8.28 trilyon dolar değerlere ulaşmıştı. Bu şirketler, bugünün dev teknoloji şirketlerinden bile kat ve kat daha değerli durumda.