Ar-Ge, uzun haliyle Araştırma Geliştirme, bir projeyi hayata geçirmeden yapılan detaylı bir araştırma süreci ve ardından gelen geliştirme dönemidir. Son yıllarda dünyayla birlikte ülkemizde de Ar-Ge çalışmalarına verilen önem artmıştır. Çünkü şirketler bu çalışmalar ile birbirleriyle rekabet edip bu uygulamalar ile kalitelerini artırabilmektedir.
Aynı zamanda gelişmiş ülkelerin Ar-Ge’ye ayırdıkları bütçeye bakarak da gelişmişlik ile Ar-Ge arasında doğrusal bir ilişki olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki bu alanda karşımıza ilk sırada Amerika Birleşik Devletleri ardından Çin ve Japonya geliyor. Şimdi geçtiğimiz yıl dünyada hangi şirketler Ar-Ge çalışmalarında öne çıkmış bakalım.
2020'de Ar-Ge'de dünyaya liderlik eden şirketler
Teknoloji devleri arasında yaşanan rekabette Ar-Ge çalışmaları onlar için önemli bir yer tutuyor. Bu mücadelede geçtiğimiz sene Alphabet liderlik koltuğuna otururken onu Bill Gates ile özdeşleşen Microsoft takip ediyor. Üçüncü sırada ise son yılların iddialı teknoloji şirketi Huawei yer alıyor. Peki Ar-Ge harcamalarında ilk üçe giren bu dünya markaları ne kadar harcamış?
1) Alphabet - 27.63 milyar $
Alphabet, 2020 yılında Ar-Ge çalışmalarına 27.63 milyar dolar ayırarak bu alanda dünyada ilk sırada yer almaktadır. Şirket, gelecek vaat eden projelere kaynak olarak projelerin hayata geçmesine katkı sağlamaktadır. Alphabet aynı zamanda Google’ın ana şirketi konumundadır.
2) Microsoft Corporation -20.36 milyar $
Listenin ikinci sırasında karşımıza teknoloji devi Microsoft çıkıyor. Şirketin hali hazırda 31 binden fazla patenti bulunurken yaklaşık 30 bin patentin daha beklemede olduğu aktarılıyor. 1991 yılında yalnızca araştırma üzerine kurduğu Microsoft Research, şu anda binden fazla kişiye istihdam olanağı sağlıyor.
3) Huawei 19.89 milyar $
Çin merkezli teknoloji devi Huawei, 2020 yılında en büyük rakiplerinden Samsung ve Apple’ı geride bırakarak Ar-Ge harcamalarında üçüncü sıraya yerleşti. Özellikle son yıllarda bu alana önem veren Huawei, akıllı telefonların yanı sıra kablosuz ağ sektöründe de kendinden söz ettirmeye başladı. 2018 yılında ortaya çıkardığı SingleRAN Pro ile mobil operatörlerin tek bir ağda birden fazla kablosuz hizmet sunmasına olanak tanımıştı.
Peki biz neredeyiz?
2020 yılı çoğu insanın düşüncesine göre kayıp bir yıl olarak tarihe geçti. Yaşadığımız pandemi hayatın her noktasını olumsuz yönde etkilerken şüphesiz gelirler düştü, harcamalar azaldı. Yukarıda bahsettiğimiz üç teknoloji devi güçlerine güç katarken ülkemizdeki çalışmalar ne durumda? İşte 2020 yılı ve ülkemizdeki Ar-Ge çalışmaları:
Türkiye İhracat sıralamasında yer alan ilk 500 firma2019'a oranla 2020 yılında Ar-Ge alanında daha güçlü bir performans gösterdi. İlk ellide yer alan firmaların sektörlerine göre oranına bakacak olursak yüzde 60,7 ile savunma sanayi ilk sırada yer alıyor. Onu yüzde 15,9 ile otomotiv endüstrisi, yüzde 6,4 ile beyaz eşya ve tüketim elektroniği takip etti. Şimdi ülkemizde lider konumda olan şirketleri inceleyebiliriz.
1) Aselsan 3 milyar 356 milyon ₺
Türkiye’de geçtiğimiz yıl Ar-Ge çalışmalarında yapılan harcamalarda lider Aselsan oldu. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı’na bağlı bir şirket olan Aselsan, başta Türk Silahlı Kuvvetleri'ne olmak üzere savunma sanayi, iletişim, insansız sistemler alanlarında üretim yapan bir kuruluştur.
2) Tusaş 2 milyar 649 milyon ₺
2019 yılının ilk sırasında yer alan Türk Havacılık ve Uzay Sanayi Anonim Şirketi, geçtiğimiz sene karşımıza ikinci sırada çıkıyor. Şirket, Türkiye’de hava platformlarının tasarımı, geliştirilmesi, üretimi, tamamlanması, yenilenmesi ve satış sonrası hizmetleri alanlarındaki teknoloji merkezidir. Aynı zamanda dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380'e ve askerî nakliye uçağı Airbus A400M'ye parça üretmektedir.
3) Tofaş 575 milyon 82 bin ₺
Vehbi Koç tarafından 1968 yılında kurulan Türkiye’nin otomotiv üreticisi devlerinden Tofaş, 2019 yılı sonuçlarında 355 milyon 167 bin TL ile sekizinci sırada yer alırken geçtiğimiz sene beş basamak yükselerek üçüncülüğe yerleşiyor. Böylece bir önceki yıla göre yüzde 61,9’luk büyüme ile iddialı bir çıkış yakalıyor.
Türkiye’de geçtiğimiz yıl Ar-Ge alanına liderlik yapan firmaları inceledik. Peki kayıp yıl olarak ilan edilmesine sebep olan pandeminin sağlık alanına etkileri ne oldu? Gelin inceleyelim.
Pandemi sürecinde ilaç sektörü ''peak'' yaptı
İlk ellideki sektör sıralamasında Ar-Ge yatırımlarından yüzde 2,9 pay alan ilaç sektörünün zirvedeki ismi 117 milyon 544 bin TL ile Deva Holding olurken onu sırasıyla; Turgut İlaç ve Nobel İlaç takip etti. İlk elli firmanın ilaç sektöründeki yatırımları 2020 yılında 377,9 milyon TL’ye yükselirken en büyük yatırıma Deva İlaç ev sahipliği yaptı.
Uzmanlar, COVID-19’a karşı uygulanan aşı ve tedavinin Ar-Ge çalışmalarında 2020 yatırımlarında farklı yönelimlere neden olduğunu belirtirken birçok ülkenin artık DNA/RNA sentezi, genetik, hücre ve doku mühendisliği gibi geleceğin teknolojilerini de içeren biyoteknoloji alanına odaklandığını ifade ediyor. Uzmanlar Türkiye’nin MR, tomografi gibi yüksek teknolojili cihaz üretimi için geç kalmış olsa da, dışa bağımlılığı azaltmak ve insan sağlığını koruyabilmek için, tıbbi cihaz sektöründe yüksek bir Ar-Ge potansiyeli olduğunun altını çiziyor.
Peki kadın istihdamı?
Uzmanlar 2020 rakamlarına bakıldığında Ar-Ge merkezlerinde çok daha yüksek oranlarda kadın mühendis istihdam edilebileceğine dikkat çekiyor. Deva Holding yüzde 60,3 oranı ile Ar-Ge bölümünde en yüksek kadın çalışan oranına sahip firma olurken Logo Yazılım yüzde 43,4 ve Turkcell Teknoloji’nin de yüzde 36 istihdamda kadın çalışan oranlarının iyi seviyelerde olduğu görünüyor. Bu noktada uzmanlar diğer firmaların da söz konusu alanda yapabileceği birçok sosyal girişim olanağı olduğunu ifade ediyor.
2020 yılına dair Ar-Ge araştırma sonuçları firmaların Ar-Ge harcamalarının artan bir grafik çizdiğini gösteriyor. Pandemiye rağmen büyüme trendinin devam etmesi Ar-Ge’nin geleceğine dair umutları yeşertirken diğer taraftan uzmanlar istenilen seviyede olunmadığına da dikkat çekiyor. Dünya ile kıyaslandığında her ne kadar gideceğimiz çok yol gözükse de istikrarlı bir çalışma ile ülkemizi elbette yüksek basamaklarda görmek isteriz.
