Bu yazı uzman kişilerin konu hakkında görüşleri alınarak hazırlanmıştır.
Soğuk savaş döneminin bitmesiyle birlikte dünyada ve muharebe coğrafyasında yeni tehditler ortaya çıkmıştır. Asimetrik harp olarak adlandırılan bu teknik, meskun mahallerde yoğunlaşıp günümüz düzenli ordularına zor anlar yaşatmaktadır.
İnsansız kara araçları da bu ihtiyaçlarla doğmuş ve savunma sanayi sektöründe değeri her gün artan bir öneme gelmiştir. 2017-2018 yıllarında, Rusya üretimi Uran-9 adı İKA Suriye’de test edilmiş ve başarısız olunmuştur. Kule sistem kontrolü kaybolmuş, aracın uzaktan kontrol edilebileceği menzil düşmüş ve mekanik-elektronik arızalar yaşanmıştır. Hali hazırda Rusya bu aracı geliştirmeye devam etmektedir.
Avrupa ve Amerika coğrafyasına baktığımızda ise prototipte kalmış veya seri üretime geçmiş farklı farklı İKA’lar görmekteyiz. Konumuzun odak noktalarından biri de, dünyanın saygı gören ordularının envanterlerine araçlarını sokmayı başarmış Milrem Robotics ve yeni araçları ''Type-X.'' Milrem Robotics Estonya merkezli, 2013 yılında kurulmuş bir şirkettir.
Themis adlı insansız kara aracını 2015’de üretmeye başlamış ve günümüzde de Avustralya, Estonya, Fransa, Almanya, Hollanda, Norveç, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri orduları tarafından seçilip kullanılan bir ürün olmuştur. Günümüz harp tekniklerinde “İnsansız Kara Aracı” olarak adlandırılan bu araçların kıymeti oldukça fazladır. Nitekim, yakın dönemde devletler arası veya terör örgütlerine karşı gösterilen savaşlarda insansız hava araçlarının başarılarını takip etmekteyiz.
Türkiye’de insansız kara araçları da son dönemde oldukça popüler. Haziran ayında, SSB tarafından düzenlenen yarışmaya Aselsan, Best Grup, Elektroland ve Havelsan tarafından üretilen orta sınıf İKA'lar katıldı. Bu yarışmada muayene, hareket kabiliyeti ve atış testleri gerçekleştirildi.
Aşağıda yarışmadan bir video yer alıyor:
Üç ton altı insansız kara araçların dünyada pek çok örneği varken, 10 ton üzeri araçlarda bu duruma daha az rastlanıyor. Kimi şirketler, hali hazırdaki ZMA / ZPT araçlarını insansızlaştırmaya çalışıyor ki bunun ulusal örneklerinden biri IDEF’2021’de gördüğümüz FNSS Gölge Süvari. Uzaktan kontrol edilebilirliğini gördüğümüz bu araç aynı zamanda güzel makyajlanmış ve görsel olarak bizleri tatmin edecek seviyeye gelmiş.
Bu noktada bir özeleştiri ise, aracın insansız bir araç olarak doğmaması. Aracın güç grubunun tamamen elektrikli ya da hibrit elektrik-dizel olmaması dezavantaj olarak görülebilir fakat ben FNSS’in bu yapıyı otonom/uzaktan otonom altyapısını geliştirmek için yaptığını, akabine insansız doğan bir aracı çıkaracaklarını düşünüyorum.
Tüm bunlarla beraber bir de dünyada İnsansız Kara Aracı olarak doğan araçlar var. Milrem Robotics’in Type-x ürünü bunun en güzel örneği. Akıllara, rakiplerinden Amerikan Ripsaw M5 gelecektir fakat bu araç eğlence sektöründen transfer olarak düşünebiliriz ki nitekim zırh seviyesi ile ilgili elimizde net bir bilgi yok. Type-x’e geri dönecek olursak web sitesinden ulaşabildiğimiz temel özelliklerini aşağıdaki gibi sıraladım.
- Araç Ebatları : 600x290x220 cm
- Ağırlık: 12.000 kg
- Max Sürat : 80 km/sa
- Menzil : 600km
- Balistik koruma: STANAG 4569 Seviye 4
- Maksimum eğim: 45 ° ( %100 )
Araç paletli ve yedi istasyona sahip. Ebatlarına baktığımızda ise siluetinin düşük olduğunu fakat en ve boy bilgilerinin ZMA/ZPT’lere yakın olduğunu görmekteyiz. Araca TSK envanterinden 30-50mm silah kuleleri entegre edilebiliyor ki Akıncı ZMA, FNSS Kaplan-30, Otokar Tulpar araçlarında da benzer kuleleri görmekteyiz. Gelmek istediğim nokta, bu araç bahsettiğim insanlı araçlardan daha düşük siluette, daha hafif, mobilite olarak daha yüksek, daha sessiz ve aynı koruma seviyesine kadar yükseltilebiliyor.
Araca genel olarak baktığımızda, paletlere ayrı ayrı güç veren elektrik motorları (paletli araçlarda frenleme ve direksiyonlama transmisyon üzerinden yapılır) gücünü aracın pillerinden alır. Bu pilleri de aracın yine arka bölümünde yer alan jeneratör sağlar. Bu sayede araç istendiğinde elektrik motorlarıyla sessiz operasyon, piller zayıfladığında ortam da müsaitse dizel jeneratör ile pilleri şarj eder. Paletlerin de kauçuk seçilmesi titreşimi ve gürültüyü düşürecektir. Type-X, genel olarak ana muharebe tanklar, ZMA/ZPT’ler ile görev alabilir, menzillerinden, koruma seviyelerine, mobiliteden ateş gücüne kadar eşlik edebilir.
Gelelim Otokar’a. Otokar, ticari araçları bir yana hepimizin bildiği gibi Türkiye’nin önde gelen askeri kara aracı üreticilerinden. Cobra I-II, Arma 6x6, 8x8, Tulpar ZMA/ZPT/Hafif Tank, Ural, Akrep I-II-II araçlarıyla öne çıkmakta. Türkiye'nin milli tankı Altay’ın da prototiplerini tasarlayıp üreten firma konumunda. Bilindiği üzere firma yakın zaman içerisinde Milrem Robotics firması ile işbirliği anlaşması yaptığını duyurdu.
Tarık Bulduk
Otokar ile Milrem arasındaki bu anlaşmaya Otokar açısından bakacaksak şu hususlar dikkat çekiyor:
- Otokar’ın henüz bizlerin bildiği bir İKA’sı yok ve uzaktan kontrol/otonom sürüş anlamında Milrem’in Otokar ile paylaşacağı know-how çok faydalı olacaktır.
- Saydığımız insanlı kara araçlarını mı insansıza dönüştürecekler yoksa direkt Type-x gibi insansız kara aracı profilinde bir araç mı tasarlayıp üretecekler ? Bu da beni heyecanlandıran noktalardan birisi.
- Otokar Milrem’e ne katacak sorusuna gelirsek, örneğin Cobra 1 1997 yılından beri kullanılan bir ürün, Otokar’ın kara araç dinamiği konusunda çok önemli bir tecrübesi var. Milrem de bu hususlardan faydalanabilir ya da satış konularında pazarları bölüşebilirler diye düşünüyorum. Çünkü, Milrem’in ve Otokar’ın müşteri portföyü tamamıyla farklı.
